Haarsouvenir als herinnering

Bij het woord ‘haarwerk’ denken we tegenwoordig aan pruiken, toupetjes en hair extensions. In de 18de en met name in de 19de eeuw werden vooral sieraden, platte en driedimensionale voorstellingen gemaakt waarin mensenhaar verwerkt werd. Haar had een bijzondere rituele kracht: het was bezield materiaal en daarom ideaal om herinneringsobjecten mee te maken. In de Romantische rouwcultuur van de 19de eeuw was dat een populair gebruik.

19de eeuwse trend

Als je geld genoeg had kon je een speciale haarwerker inhuren. Zij hadden allerlei modellenboeken voor hun klanten. Maar je kon ook zelf aan de slag. Het Nederlandse damesblad Pénélopé (uitgegeven tussen 1821 en 1835) gaf aan vrouwen uit de hogere burgerij handwerkbeschrijvingen,  tips & tricks om haar te verwerken in een voorstelling of wandmedaillon. In het bovenstaande haarwerk van Maria Leerintveld is het donkerblonde haar verwerkt tot een fantasie plant, waarin verschillende bloemmotieven voorkomen.

Haarstukken

Men koos ook vaak voor een sieraad met een afbeelding van de overledene, al dan niet gecombineerd met haar. Wij hebben hier voorbeelden van in collectie. Van een sierlijke haarlok of vlechtwerk tot schitterende miniatuurvoorstellingen in een hanger of ring.

Inderdaad kun je ook een bevallig haarwerkje,  ter herinnering aan een levende of overleden dierbare, zelf vervaardigen.

1. Knip enkele haarlokken van deze persoon, schudt het scheerapparaat leeg of pluk de haarborstel schoon.
2. kook deze in water met as (leeg de openhaard, asbakken of gebruik crematie as)
3. leg ze nadien te drogen.
4. Vervolgens knipt u het haar met de punt van een schaar helemaal fijn.
5. Dan neme men een stukje melkglas, hierop schildert u met houtlijm een aardig tafereeltje - of zoals hiernaast afgebeeld.
6. Strooi het haar over de lijmtekening
7. en blaas het overtollige haar weg.

U zult versteld staan hoe ogenschijnlijk eenvoudige opgaven vragen om vakmanschap. Succes!

Recept afkomstig uit tijdschrift: Penélopé, Maandwerk aan het vrouwelijk geslacht toegewijd, Amsterdam 1821.

bron: totzover